Sơ Đồ Đấu Dây Động Cơ Điện 3 Pha Và Cách Đấu Dây Motor 3 Pha

Bạn đã từng mơ ước chế tạo một cỗ máy "siêu khủng" nhưng lại bị "cản đường" bởi chú Motor 3 Pha bí ẩn? Đừng lo lắng, hành trình chinh phục chú "khổng lồ" này không hề khó khăn như bạn nghĩ đâu!

Với bài viết này, bạn sẽ được "mở khóa" những bí mật đằng sau mạng lưới điện 3 pha và cách "thuần hóa" chú Motor 3 Pha quyền năng. Từ những sơ đồ đấu dây chi tiết đến những lưu ý an toàn điện quan trọng, tất cả đều được gói gọn trong một nội dung vừa dễ hiểu vừa thực tiễn. 

Hãy tưởng tượng bạn đang biến giấc mơ chế tạo thành hiện thực, tiếng máy rộn ràng hòa cùng niềm tự hào khi chinh phục thử thách. Còn chần chờ gì nữa? Cùng "bắt tay" khám phá thế giới của Motor 3 Pha ngay thôi nào!

1. Cách xác định đầu dây motor 3 pha

Để biết cách xác định đầu dây motor 3 pha 6 đầu dây ra thì chúng ta cần xác định 3 cặp dây. Thao tác xác định các cặp dây có thể sử dụng đồng hồ VOM, điều chỉnh đến thang điện trở bằng X1, sau đó hãy tiến hành đo từng cặp dây, dây nào lên là một cặp, và sau đó đánh dấu để ký hiệu lại từng cặp. Hãy tạm gọi tên lần lượt là dây 1,2,3,4,5,6, trong đó 1 và 2 là 1 cặp, 3 và 4 là 1 cặp, 5 và 6 là 1 cặp.

Đồng hồ VOM chúng ta hãy vặn thang điện lên chế độ 2.5DCmA, rồi quấn que âm dương của chiếc đồng hồ VOM cùng với cặp dây 1 và 2 đã xác định ở trên.

Thao tác xác định các cặp dây có thể sử dụng đồng hồ VOM

Lấy 2 cặp dây còn lại (3 và 4, 5 và 6) lần lượt đem chạm vào 2 đầu âm dương của cục pin. Ví dụ: cặp 3 và 4 nếu đồng hồ chạy lên dần theo chiều thuận thì dây ở cực dương chính là dây dương (tức là đầu đầu) còn dây ở cực âm của cục pin chính là đầu cuối, chẳng hạn dây 3 ở cực dương cục pin thì xác định dây 3 là dây dương (tức là đầu đầu), còn đầu 4 đang ở cực còn lại chính là cực âm, tức là dây 4 chính là dây âm (ở đầu cuối).

Còn nếu đồng hồ thang đo chạy ngược lại, thì đầu 3 sẽ là cuối, còn đầu 4 là đầu dương. Tương ứng cặp 5 và 6 nếu làm tương tự thì ta cũng đã xác định được phần đầu cuối. Còn đối với cặp 1 và 2 thì ngược lại, cứ dây nào đang nối với que dương của đồng hồ thì nó chính là dây dương âm (phần đầu cuối), dây còn lại đang nối với que âm của đồng hồ sẽ là dây dương (là phần đầu đầu)

2. Sơ đồ và cách đấu dây động cơ điện 3 pha 380V và 200V

a) Cách đấu dây điện 3 pha 380V

Điện 3 pha 380V chính là chuẩn của điện áp sử dụng tại Việt Nam, chạy trên đường điện 3 pha 4 dây. Cách đấu điện 3 pha 380V từ điện lưới quốc gia thường dùng cho hệ thống điện nhà xưởng và dùng các thiết bị điện 3 pha, máy móc có chuẩn điện áp là 380V.

Trên thực tế, dòng điện 3 pha thường được sử dụng phổ biến cho các hệ thống sản xuất công nghiệp, các nhà xưởng, xí nghiệp kinh doanh,… có sử dụng nhiều máy móc công suất lớn, vận hành liên tục và có yêu cầu cao về dòng điện.

Hiện nay, điện 3 pha đã được sử dụng  rộng rãi hơn trước đây rất nhiều. Một số hộ gia đình có điều kiện thì sẽ có nhiều thiết bị điện hoặc tận dụng được nguồn điện 3 pha đang có sẵn ở lưới điện, đã sử dụng kèm trong gia đình. 

Và cách đấu dây motor 3 pha 380V cũng tương tự như cách đấu dòng điện 3 pha 4 dây. Các bạn chỉ cần thực hiện theo cách đấu như vậy là đã có thể thực hiện được cách đấu điện dành cho động cơ 3 pha 380V. Dưới đây là sơ đồ đấu dây động cơ điện 3 pha:

Sơ đồ cách đấu dây điện 3 pha 380V

b) Cách đấu dây điện 3 pha 200V

Điện 3 pha 200V chính là chuẩn của điện áp tại Nhật Bản. Dòng điện này sử dụng 3 pha dây nóng, 1 dây nguội, nằm trên hệ thống điện có 3 pha 4 dây. Cách đấu điện ra 3 pha của điện áp 200V từ nguồn điện 3 pha 380V thường sử dụng cho các thiết bị điện 3 pha được nhập khẩu từ Nhật Bản.

Trên thực tế, cách đấu điện motor 3 pha thường được sử dụng phổ biến ở các hệ thống sản xuất máy móc công nghiệp, nhà xưởng hay xí nghiệp sử dụng nhiều máy móc, động cơ có công suất lớn và yêu cầu cao về dòng điện.

Hiện nay, điện 3 pha đã được sử dụng rộng rãi hơn trước đây rất nhiều vì một số hộ gia đình có điều kiện đã sắm sửa rất nhiều thiết bị điện, kể cả các thiết bị nhập khẩu từ Nhật Bản. Do đó, việc tận dụng nguồn điện 3 pha 380V có sẵn để đấu nối thành điện 3 pha 200V cũng là điều dễ thấy.

Ngoài ra, các bạn cũng có thể sử dụng máy ổn áp thương hiệu Standa để thuận tiện trong việc đấu nối dây và lắp đặt thiết bị điện nhằm đảm bảo có được mức điện áp phù hợp nhất đối với các thiết bị khi sử dụng. Hiện tại, chiếc máy ổn áp Standa có đầy đủ 3 đầu ra lần lượt là 380V, 220V, 200V đều là 3 pha cho các thiết bị điện phổ thông trên toàn thế giới.

c) Cách chuyển dòng điện 3 pha trở thành điện 1 pha

Phải đặt 1 trong 2 cuộn dây pha trở thành cuộn dây làm việc, cuộn dây còn lại thành cuộn dây khởi động. Trị số tụ điện bạn phải chọn sao cho tạo thành 1 góc lệch pha giữa dòng điện của cuộn làm việc và khởi động có thể đạt được 900. Cần chuẩn bị các sơ đồ nguyên lý để chuyển đổi sang đấu motor điện 3 pha thành điện 1 pha.

Theo nguyên tắc trên thì tuỳ theo điện áp nguồn cũng như điện áp định mức của cuộn dây pha, chúng ta có thể chọn 1 trong 4 sơ đồ sau:

Sơ đồ chuyển đổi sang đấu motor điện 3 pha thành điện 1 pha

Ví dụ : Một động cơ điện 3 pha đang có nhãn hiệu D/ Y – 220/ 380V

Nếu điện áp nguồn cung cấp cho động cơ hoạt động là 220V thì sau khi đấu thành 1 pha, chúng ta chọn sơ đồ ở hình 1 và hình 3. Nếu điện áp nguồn cung cấp cho động cơ đạt đến 380V sau khi đấu nối thành 1 pha thì ta hãy chọn sơ đồ ở hình 2 và hình 4.

Các bạn chỉ cần thực hiện cách chuyển đổi giống như sơ đồ ở hình trên là đã có thể thực hiện được cách đấu điện 3 pha thành 1 pha nhanh chóng và đơn giản.

3. Cách đấu điện 3 pha ra 3 dây

Có 2 cách đấu motor 3 pha được tiến hành cho động cơ điện 3 pha 6 đầu dây, đó là đấu hình sao và đấu hình tam giác. Khi nào đấu điện thành hình sao, khi nào đấu thành hình tam giác còn tùy thuộc vào thông số cụ thể của từng động cơ và vào điện áp đo được của lưới điện.

a) Cách đấu dây động cơ điện 3 pha đấu tam giác (∆):

Giả sử, chúng ta có 1 động cơ điện 3 pha có thông số điện áp định mức là 220V/ 380V chạy trong lưới điện hiện tại là 110V/ 220V 3 pha. Trong trường hợp này thì động cơ điện sẽ được đấu nối theo kiểu tam giác cho phù hợp giữa mức điện áp thấp (220V) của động cơ so với mức điện áp cao của lưới điện (220V).

Cách đấu dây động cơ điện 3 pha đấu tam giác

b) Cách đấu dây động cơ điện 3 pha đấu hình sao (Y):

Cũng là động cơ như trên, nhưng động cơ điện 3 pha có thông số điện áp định mức cụ thể là 220V/ 380V và lưới điện hiện tại của động cơ là 220V/ 380V chạy điện 3 pha. Trong trường hợp này thì động cơ điện sẽ được đấu theo kiểu hình sao (Y) cho phù hợp giữa mức điện áp thấp (380V) của động cơ máy móc và mức điện áp cao của lưới điện quốc gia (380V).

Lưu ý khi đấu motor 3 pha:

• Trên động cơ ghi là 127V/ 220V thì các bạn chỉ đấu hình sao và sử dụng với điện áp là 220V chạy 3 pha.
• Trên động cơ ghi 380V/ 660V thì chỉ cần đấu hình tam giác để sử dụng điện áp 220V/ 380V chạy 3 pha.
• Motor điện công suất trong khoảng từ 0,18 – 3,7kW với lưới điện áp 220/380V, 50hz cũng sẽ được đấu hình tam giác.
• Motor điện công suất của máy đạt trên 3,7kW với lưới điện là 380/660V, 50hz cũng sẽ được đấu hình sao.

Cách đấu dây động cơ điện 3 pha đấu hình sao

4. Cách đấu điện 3 pha 4 dây thông dụng nhất hiện nay

Hiện nay, điện lưới 3 pha đang được sử dụng ngày càng nhiều trong sản xuất vì nó có rất nhiều ưu điểm vượt trội đáng ghi nhận. Hơn nữa, số lượng nhà xưởng, xí nghiệp mới tại Việt Nam ngày càng mọc lên nhiều, do đó lượng thiết bị tiêu thụ điện cũng tăng lên.

Động cơ 3 pha nếu so với động cơ 1 pha thì có nhiều đặc tính ưu việt hơn. Bên cạnh đó, cách cấu tạo của động cơ điện 3 pha thực ra cũng rất đơn giản. Tuy nhiên chúng còn phức tạp hơn ở cách đấu điện 3 pha 4 dây.

Sử dụng động cơ điện 3 pha thay cho 1 pha trong sản xuất giúp tiết kiệm dây dẫn và đem lại công suất lớn. Tỉ lệ phần trăm thiết bị sử dụng loại điện 3 pha này trên thực tế đã đạt đến con số khoảng 25%.

Điện 3 pha 4 dây bao gồm có 3 dây pha hay còn được gọi là dây nóng và dây lửa,động cơ có nguồn điện là 380V. Và một dây trung tính hay còn gọi là dây mát = 0V. Cách đấu dây điện 3 pha 4 dây cũng tương tự như với cách đấu nối dây điện 3 pha 3 dây. Cách đấu được thực hiện như hình sau:

Sơ đồ cách đấu dây điện 3 pha 4 dây cũng khá đơn giản

Tuy nhiên, những vấn đề liên quan đến đấu nối điện như trên đây, nếu như các bạn không phải là người am hiểu sâu về điện thì tốt nhất nên nhờ đến các thợ sửa chữa điện nước chuyên nghiệp. Tuyệt đối không nên tự ý lắp đặt, đấu nối hoặc sửa chữa đường dây điện bởi như vậy có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của bản thân cũng như sự an toàn của mọi người trong gia đình. 

Video đấu motor 3 pha, đo ampe motor điện 110 kw 150 hp 4 cực 

5. Biện pháp an toàn khi làm việc với điện 3 pha

Khi làm việc với điện 3 pha, việc tuân thủ các biện pháp an toàn là vô cùng quan trọng. Các biện pháp an toàn cơ bản bao gồm:

- Sử dụng đầy đủ trang bị bảo hộ cá nhân (PPE) như găng tay cách điện, giày cách điện chống tĩnh điện, kính bảo hộ, mũ bảo hiểm. Việc sử dụng PPE sẽ giúp hạn chế nguy cơ bị điện giật hoặc bỏng do hở mạch.

- Kiểm tra tình trạng của thiết bị điện, dây dẫn và phích cắm điện trước khi sử dụng. Bất kỳ hư hỏng nào cũng cần được sửa chữa ngay lập tức để đảm bảo an toàn.

- Không đụng chạm trực tiếp vào các bộ phận đang mang điện khi máy đang hoạt động. Hãy chắc chắn rằng nguồn điện đã được ngắt khi tiến hành bảo dưỡng hoặc sửa chữa.

- Tránh làm việc trong môi trường ẩm ướt hoặc khi tay ướt. Điều này sẽ làm tăng nguy cơ bị điện giật.

Ngoài ra, mọi người làm việc cũng cần được đào tạo về an toàn điện, hiểu rõ các quy trình và nguyên tắc an toàn cần tuân thủ. Các biện pháp phòng ngừa, ứng phó sự cố cũng cần được lên kế hoạch cụ thể.

6. Kiến thức cơ bản về điện 3 pha

Điện 3 pha là dạng nguồn điện xoay chiều được sử dụng phổ biến trong công nghiệp. Điện 3 pha có 3 dây dẫn mang 3 dòng điện xoay chiều có pha lệch nhau 120 độ.

Ưu điểm của điện 3 pha là cung cấp công suất lớn, ổn định hơn so với điện 1 pha. Do đó điện 3 pha thường được dùng để cấp nguồn cho các thiết bị yêu cầu công suất lớn như động cơ điện, máy bơm, máy nén khí...

Tuy nhiên, điện 3 pha cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn do dòng điện lớn. Do đó, việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn điện là vô cùng quan trọng. Các lỗi thường gặp khi làm việc với điện 3 pha như hở mạch, chập mạch, quá tải có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

7. Một số lỗi thường gặp khi làm việc với điện 3 pha bao gồm:

**Hở mạch**: Xảy ra khi một hay nhiều dây dẫn bị đứt, làm mất kết nối với nguồn điện. Để khắc phục, cần kiểm tra và thay thế dây dẫn bị đứt.

**Chập mạch**: Xảy ra khi có sự cố khiến dòng điện chạy ngược về nguồn điện thay vì chạy theo mạch thiết kế. Lỗi này có thể gây ra hỏa hoạn hoặc nổ. Để khắc phục cần xác định và loại bỏ nguyên nhân gây chập mạch.

**Quá tải**: Xảy ra khi lượng điện năng sử dụng vượt quá công suất thiết kế của thiết bị hoặc hệ thống dây dẫn. Triệu chứng là thiết bị hoạt động không ổn định, dây dẫn nóng lên. Cách khắc phục là giảm tải hoặc nâng cấp công suất.

**Rò rỉ điện**: Là hiện tượng một phần dòng điện chạy không theo mạch thiết kế mà rò rỉ ra bên ngoài. Nguyên nhân có thể do cách điện kém, ẩm ướt. Cách khắc phục là sửa chữa, thay thế phần bị rò rỉ.

Để chẩn đoán chính xác lỗi, cần sử dụng các thiết bị đo chuyên dụng như ampe kế, thiết bị đo điện trở cách điện...

8. Các biện pháp phòng ngừa

Một số biện pháp phòng ngừa hay áp dụng để đảm bảo an toàn khi làm việc với điện 3 pha bao gồm:

- Bố trí hệ thống điện hợp lý, tránh đặt gần nơi dễ bị ẩm ướt. Sử dụng ống luồn dây và hộp đấu dây chuyên dụng.

- Lắp đặt các thiết bị bảo vệ như aptomat, cầu chì, rơ le nhiệt để ngắt mạch khi xảy ra sự cố.

- Định kỳ kiểm tra, bảo dưỡng và thay thế các thiết bị điện khi cần thiết.

- Che chắn các phần mang điện, cảnh báo nguy hiểm ở khu vực có điện áp cao.

- Tổ chức đào tạo, huấn luyện định kỳ về an toàn điện cho người lao động.

9. Lịch trình bảo dưỡng định kỳ

Để đảm bảo động cơ điện 3 pha hoạt động ổn định, hiệu quả và an toàn, cần thực hiện bảo dưỡng định kỳ động cơ. Dưới đây là lịch trình bảo dưỡng đề xuất:

• Hàng ngày: Kiểm tra mức độ rung/tiếng ồn, nhiệt độ bề mặt và dòng điện vận hành.
• Hàng tuần: Làm sạch bụi bẩn bên ngoài, siết chặt các đầu nối.
• 6 tháng/lần: Mở nắp động cơ, làm sạch bên trong, kiểm tra phụ tải cơ khí. Bôi trơn các bộ phận truyền động.
• Hàng năm: Kiểm tra điện trở cách điện, thay dầu bôi trơn, kiểm tra và thay thế ổ bi, vòng bi.

10. Các bước cơ bản trong việc bảo dưỡng

Quy trình bảo dưỡng động cơ điện 3 pha điển hình bao gồm các bước sau:

Bước 1: Ngắt nguồn điện, mở nắp che và làm sạch bụi bẩn bám bên ngoài bằng khí nén.

Bước 2: Kiểm tra phụ tải cơ khí (dây đai, puly, cặp nối) xem có bị long không, bôi trơn nếu cần.

Bước 3: Mở nắp động cơ, dùng chổi lông mềm làm sạch bụi bên trong. Kiểm tra các mối hàn, đầu vít có bị nứt gãy không.

Bước 4: Kiểm tra mức độ mòn của các bộ phận (ổ bi, vòng bi, rotor, stator). Thay thế linh kiện hao mòn.

Bước 5: Kiểm tra điện trở cách điện stator bằng megaôm kế. Giá trị phải đạt trên 1MΩ.

Bước 6: Thay dầu bôi trơn mới, lắp nắp động cơ và các bộ phận bảo vệ vỏ ngoài.

11. Hướng dẫn sửa chữa cơ bản

Dưới đây là một số hướng dẫn sửa chữa cơ bản các sự cố thường gặp ở động cơ điện 3 pha mà người vận hành có thể tự thực hiện:

• Động cơ không khởi động: Kiểm tra nguồn điện, dây quấn stator có thể bị đứt mạch.
• Động cơ bị rung mạnh: Cân bằng lại rotor bằng máy cân bằng động. Kiểm tra ổ đỡ, bộ giảm chấn.
• Tiếng ồn bất thường: Kiểm tra ổ bi, bộ truyền bị hỏng. Bôi trơn hoặc thay thế linh kiện.
• Quá tải: Giảm tải, kiểm tra điện áp, dòng điện vận hành. Sửa chữa hoặc thay thế bộ phận bị cháy.

12. Tiêu chuẩn an toàn khi lắp đặt và vận hành

Các tiêu chuẩn quốc tế như IEC 60034, IEEE 841 và tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 8867:2011 quy định cụ thể các yêu cầu về an toàn điện, cơ khí, nhiệt độ, độ ồn khi lắp đặt và vận hành động cơ điện 3 pha.Người vận hành cần tham khảo các tài liệu hướng dẫn tại trang web của Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng để hiểu rõ và tuân thủ các quy định.

13. Công nghệ và xu hướng mới

Công nghệ động cơ điện 3 pha tiên tiến hiện nay tập trung vào việc nâng cao hiệu suất năng lượng và điều khiển chính xác hơn như động cơ không đồng bộ, động cơ tích hợp encoder.Xu hướng chung là tự động hóa quá trình giám sát và bảo dưỡng động cơ thông qua các hệ thống điều khiển thông minh. Việc kết nối với các hệ thống điều khiển từ xa giúp theo dõi trạng thái, phát hiện sớm sự cố và lập kế hoạch bảo dưỡng chủ động.

Kết luận:

Chúc mừng bạn đã chinh phục được thử thách đấu dây Motor 3 Pha! Nhớ lại những bước đơn giản và lưu ý quan trọng trong bài viết để việc đấu dây diễn ra an toàn và hiệu quả nhé. ✨

Với kiến thức mới mẻ này, bạn đã sẵn sàng "cân" mọi Motor 3 Pha rồi đấy! Nếu còn thắc mắc, đừng ngại đặt câu hỏi thêm. Còn bây giờ, hãy tự hào về thành quả của mình và tiếp tục khám phá thế giới thú vị của điện cơ thôi nào!

Nội Dung Có Thể Bạn Quan Tâm:

• Sơ Đồ Đấu Dây Và Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Đấu Dây Motor 1 Pha
• Động Cơ Điện: Cấu Tạo, Ứng Dụng, Thông Số Kỹ Thuật Và Cách Lựa chọn
• Động Cơ Điện 3 Pha: Cấu Tạo, Nguyên Lý Hoạt Động Và Ứng Dụng
• Giá Động Cơ Điện 3 Pha - Giá Motor Điện 3 Pha
• Động Cơ Điện 1 Pha: Cấu Tạo, Nguyên Lý Hoạt Động Và Ứng Dụng
• Thông Số Kỹ Thuật Motor Điện 1 Pha Và Motor 3 Pha
• Motor Điện Là Gì? Các Phương Pháp Khởi Động Motor 3 Pha