Công Tắc Ly Tâm: Cấu Tạo, Ứng Dụng Và Xử Lý Sự Cố Thường Gặp

Đã bao giờ bạn thắc mắc điều gì khiến chiếc quạt máy nhà bạn vù vù quay, hay máy giặt quần áo cứ xoáy tít mù? Không phải phép màu, mà chính là công tắc ly tâm - một anh hùng thầm lặng ẩn mình trong hệ thống của các động cơ. Nó giống như một người gác cổng nhỏ bé, điều khiển tốc độ, bảo vệ động cơ, và đảm bảo mọi thứ vận hành trơn tru.

Nhưng bạn có thực sự biết công tắc ly tâm là gì, cấu tạo ra sao, và làm thế nào để "chăm sóc" cho người bạn nhỏ này không? Hãy cùng khám phá hành trình của công tắc ly tâm trong bài viết này, nơi chúng ta sẽ "mổ xẻ" từng chi tiết, tìm hiểu những vấn đề thường gặp, và mách bạn cách khắc phục chúng dễ dàng.

Chuẩn bị sẵn sự tò mò và niềm yêu thích tìm tòi, bởi hành trình khám phá thế giới của những công tắc ly tâm thú vị hơn bạn nghĩ đấy!

Công tắc ly tâm là gì?

Công tắc ly tâm là công tắc điện hoạt động nhờ lực ly tâm tạo ra từ trục quay của động cơ điện. Công tắc được thiết kế để kết nối hoặc ngắt kết nối cuộn dây khởi động của động cơ để kiểm soát tốc độ quay của trục.

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của công tắc ly tâm

Có lẽ việc sử dụng phổ biến nhất của công tắc ly tâm là trong các động cơ cảm ứng một pha, chia pha. Ở đây, công tắc được sử dụng để ngắt kết nối cuộn dây khởi động của động cơ khi động cơ đạt đến tốc độ hoạt động bình thường. 

Trong trường hợp này, công tắc ly tâm bao gồm các quả nặng được gắn vào trục của động cơ và được giữ gần trục bằng lực lò xo. 

Ở phần còn lại, các đòn bẩy gắn với quả nặng nhấn một lực vào các tấm đóng các tiếp điểm và kết nối cuộn dây khởi động với nguồn điện. 

Khi động cơ đạt đến tốc độ hoạt động bình thường, lực ly tâm sẽ vượt qua lực lò xo => các quả nặng văng ra ngoài, nâng tấm ra khỏi các tiếp điểm điện => các tiếp điểm mở và ngắt kết nối cuộn dây khởi động khỏi nguồn điện; sau đó động cơ tiếp tục hoạt động chỉ sử dụng cuộn dây đang chạy của nó. 

Các động cơ sử dụng công tắc ly tâm như vậy sẽ tạo ra tiếng tách tách khi khởi động và dừng khi công tắc ly tâm đang từ đóng sang mở.

Một biến thể của công tắc ly tâm đã sử dụng tiếp điểm chuyển đổi để đảm bảo rằng các cuộn dây phụ vẫn ở trong mạch thông qua một tụ điện đang chạy. Những động cơ này được gọi là động cơ chạy tụ điện khởi động hai giá trị hoặc tụ điện.

Có mấy loại công tắc ly tâm và sự cố thường gặp của công tắc ly tâm

Công tắc ly tâm thường dùng có ba loại: loại lò xo nén, loại lò xo thả lỏng và loại lò xo lá.

Dòng điện định mức của công tắc ly tâm: 14A, 22A, 30A và 37A.

Có hai loại sự cố thường gặp đối với công tắc ly tâm:

a) Một loại là sau khi tốc độ quay đạt tới trị số tác động nhưng vẫn không nhả ra (ngắn mạch)

Lỗi ngắn mạch công tắc ly tâm làm cho cuộn dây phụ phải làm việc trong thời gian dài, gây ra bị cháy cuộn dây phụ do quá nóng.

Khi xảy ra ngắn mạch công tắc ly tâm là do tiếp điểm động và tĩnh dính vào nhau không bật ra được; lò xo quá cứng hoặc lò xo quá nóng mất tác dụng; các cấu kiện bị mài mòn, biến dạng…

b) Một loại khác là ngắt mạch công tắc ly tâm

Ngắt mạch công tắc ly tâm lúc khởi động cuộn dây phụ không được nối thông với nguồn điện, cho nên không thể khởi động được động cơ điện 1 pha.

Nguyên nhân gây ra công tắc ly tâm bị ngắt mạch là do tiếp điểm bị cháy, lò xo bị mất tác dụng, giữa tiếp điểm động tĩnh có lớp dầu cáu bẩn, tạp chất, kết cấu cơ khí không nhạy,…

Ứng dụng công tắc ly tâm

Công tắc ly tâm có trong các loại động cơ điện 1 pha có nhiệm vụ giúp khởi động động cơ.

Công tắc ly tâm được tìm thấy nhiều trong máy giặt, cung cấp điện cho động cơ song song với công tắc khởi động. Miễn là động cơ tiếp tục quay, công tắc ly tâm sẽ cung cấp năng lượng, nhưng nếu có thứ gì đó kẹt trong máy giặt và làm chậm máy quá mức, công tắc sẽ cắt điện.

Công tắc ly tâm cũng được sử dụng trong quạt điện thời kỳ đầu, đặc biệt là những công tắc được sản xuất vào những năm 1900 và đầu những năm 1910.

Trong máy bay, một công tắc ly tâm được sử dụng để điều khiển mạch khởi động và đánh lửa, mạch chỉ thị tốc độ được điều chỉnh và mạch bảo vệ quá tốc của bộ nguồn phụ. Công tắc này được gắn bên trong một thân xoay. Điều này có thể được đặt để kích hoạt hoặc hủy kích hoạt một mạch khi tốc độ vòng/phút của thiết bị tăng hoặc giảm.

Ý nghĩa thực tiễn của công tắc ly tâm

Công tắc ly tâm được thiết kế để giảm thiểu ma sát tiếp xúc giữa cảm biến tốc độ quay và thân công tắc không quay. Trong hầu hết các trường hợp, điều này được thực hiện bằng cách tiếp xúc ở tốc độ thấp, được kéo đi ở tốc độ vận hành, do đó chỉ có ma sát trong thời gian ngắn khởi động và lúc động cơ giảm tốc độ. Tuy nhiên, công tắc quá tốc hoạt động theo cách khác, tiếp xúc ở tốc độ cao, nhưng tránh tiếp xúc ở tốc độ hoạt động bình thường.

Cách lắp đặt và bảo trì công tắc ly tâm

Cách lắp đặt công tắc ly tâm cần được thực hiện theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất. Khi lắp đặt cần lưu ý các vấn đề sau:

• Chọn vị trí lắp đặt phù hợp, đảm bảo khô ráo, thoáng mát.
• Lắp đặt công tắc ly tâm đúng cách, đảm bảo tiếp điểm tiếp xúc tốt.

Cách bảo trì công tắc ly tâm cần được thực hiện định kỳ, thường xuyên. Khi bảo trì cần lưu ý các vấn đề sau:

• Kiểm tra các tiếp điểm xem có bị cháy, oxi hóa hay không.
• Kiểm tra lò xo xem có bị hỏng hay không.
• Kiểm tra các quả nặng xem có bị mòn hoặc gãy hay không.

Nếu phát hiện có sự cố, cần khắc phục kịp thời để đảm bảo công tắc hoạt động tốt.

Kết luận

Cảm ơn bạn đã đọc về công tắc ly tâm! Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu thêm về cách thức hoạt động, công dụng và một số lưu ý khi sử dụng thiết bị này. Công tắc ly tâm tuy nhỏ bé nhưng lại đóng vai trò quan trọng trong nhiều loại động cơ, giúp chúng vận hành trơn tru và an toàn. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào khác, đừng ngại đặt câu hỏi nhé! Chúc bạn một ngày làm việc hiệu quả!

Cách đấu điện motor 1 pha

Chất lượng motor 1 pha MinhMotor

Nội Dung Có Thể Bạn Quan Tâm:

• Roto Dây Quấn Và Roto Lồng Sóc Là Gì? So Sánh Ưu Nhược Điểm
• Động Cơ Điện: Những Loại Mô Tơ Quan Trọng Nhất Trong Đời Sống, Tính Năng Và Ý Nghĩa Kỹ Thuật.
• Động Cơ Điện 3 Pha: Cấu Tạo, Nguyên Lý Hoạt Động Và Ứng Dụng
• Động Cơ Điện 1 Pha: Cấu Tạo, Nguyên Lý Hoạt Động Và Ứng Dụng
• Giá Động Cơ Điện 3 Pha Đức Nhật Đài Loan, Các Hãng, Các Công Suất
• Thông Số Kỹ Thuật  Motor Điện, Cách Đọc Tem, Kiểm Tra Hiệu Suất Motor, Tiêu Chuẩn Tiết Kiệm Điện
• Khái Niệm Motor Điện. Các Phương Pháp Đấu Điện Khởi Động Motor 3 Pha