Kiểm Tra Tình Trạng Lệch Pha Của Động Cơ Điện, Cách Sửa Chữa Nhanh

Trong thế giới ngày càng hiện đại, động cơ điện đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, từ những thiết bị gia dụng nhỏ bé đến các hệ thống máy móc công nghiệp lớn. Tuy nhiên, một trong những vấn đề thường gặp và gây đau đầu cho nhiều người là tình trạng lệch pha của động cơ điện. Lệch pha không chỉ làm giảm hiệu suất hoạt động của động cơ mà còn có thể dẫn đến hư hỏng nặng nề, ảnh hưởng đến độ bền và an toàn của thiết bị.

Hiểu được nỗi lo này, bài viết "Kiểm Tra Tình Trạng Lệch Pha Của Động Cơ Điện, Cách Sửa Chữa Nhanh" được viết ra với mục đích không chỉ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan và sâu sắc về vấn đề lệch pha trong động cơ điện, mà còn hướng dẫn bạn cách nhanh chóng phát hiện và khắc phục tình trạng này một cách an toàn và hiệu quả. Chúng ta đều biết rằng, việc đảm bảo động cơ điện hoạt động ổn định không chỉ giúp tăng cường hiệu suất làm việc mà còn góp phần bảo vệ an toàn cho bản thân và những người xung quanh.

Thông qua bài viết này, chúng tôi mong muốn tạo ra một kết nối đặc biệt với bạn - những người đang tìm kiếm giải pháp để giải quyết vấn đề lệch pha, bằng cách chia sẻ kiến thức chuyên sâu, kinh nghiệm thực tiễn, và các bước thực hiện cụ thể. Hãy cùng nhau khám phá và áp dụng những lời khuyên hữu ích từ bài viết, để đưa động cơ điện trở lại trạng thái hoạt động tối ưu, đồng thời nâng cao tính an toàn và kéo dài tuổi thọ cho thiết bị của bạn.

1. Motor bị lệch pha là gì

Nguyên nhân motor bị lệch pha từ lâu đã là vấn đề khiến cho nhiều thợ điện phải băn khoăn, lo lắng. Điện áp được cân bằng trong động cơ sẽ hạn chế tối đa được các hiện tượng bị lệch pha, hơn nữa điện áp pha không cân bằng còn gây ảnh hưởng đến quá trình vận hành của các thiết bị điện. 

Lệch pha tức là bị trôi điểm trung tính, khi đó sẽ có dòng trong dây trung tính, điện áp đặt lên thiết bị sẽ có tình trạng bên cao bên thấp (tức là điện áp không còn là 220V) sẽ gây hư hỏng thiết bị. 

Khi lệch pha thì điện áp đặt lên thiết bị sẽ có tình trạng bên cao bên thấp

Lệch pha trong dòng điện 3 pha là phổ biến nhất. Ngày nay, các motor điện là thiết bị điện cơ không thể thiếu trong sinh hoạt của mỗi gia đình, công ty, nhà xưởng, xí nghiệp. Do đó, tình trạng lệch pha dòng điện có thể xảy ra ở bất đâu và bất kỳ nơi nào. 

Việc sử dụng motor điện với nhiều mục đích nhằm hỗ trợ đảm bảo cho hệ thống bán tự động máy móc ở gia đình, cơ quan, xí nghiệp,… được ổn định, an toàn và đầy đủ. Tuy nhiên, trải qua thời gian hoạt động hàng ngày thường xuyên và liên tục để đáp ứng cho nhu cầu sử dụng đã khiến cho các thiết bị điện nhà bạn bị hỏng, bị cháy, máy bơm không bơm được nước,... cũng là điều khó tránh khỏi. 

Mất cân bằng các pha của dòng điện xảy ra khi các đường dây điện đang bị lệch pha. Sự không cân bằng giữa các pha của hệ thống nguồn điện 3 pha chỉ xảy ra khi các tải 1 pha được sử dụng khiến 1 hoặc 2 đường dây có tình trạng nhiều tải hoặc ít tải hơn.

Sự không cân bằng các pha làm cho các motor 3 pha chạy ở nhiệt độ cao hơn so với nhiệt độ và giá trị định mức. Sự mất cân bằng ở các pha, thì sự tăng nhiệt sẽ lại càng lớn hơn. Nhiệt độ cao sẽ làm cho lớp cách điện bị hư hỏng, gây ra những vấn đề liên quan khác, chẳng hạn gây chập cháy động cơ rất nguy hiểm.

Các tải của hệ thống nguồn điện 3 pha làm cân bằng chúng khi lắp đặt. Tuy nhiên, khi các tải 1 pha được thêm vào hệ thống thì có 1 sự không cân bằng (lệch pha) bắt đầu xảy ra. Điều đó sẽ làm cho các đường dây 3 pha bị đi lệch pha và các kết quả là 1 pha không còn cách đều nhau 120 độ nữa.

Các mô tơ 3 pha khi bị lệch sẽ không thể phân phối được đúng mã lực theo định mức của chúng, và khi đó hệ thống cũng không được cân bằng. Ví dụ: một sự không cân bằng 3 pha lệch tới 3% có thể làm 1 motor điện hoạt động chỉ đạt 90% công suất định mức của nó, đòi hỏi motor cần phải được giảm tải.

2. Nguyên nhân motor bị lệch pha

Ta biết rằng chỉ có điện áp 3 pha mới có lệch pha, còn dòng điện 1 pha trong nhà mà lệch pha thì chỉ có sụt áp xuống hoặc vọt áp lê trên nên không có gì đáng bàn. Câu hỏi trên ta hiểu một cách đơn giản lệch pha chính là các pha đó có điện áp lệch nhau, còn lệch bao nhiêu vôn thì còn phải xét 2 theo nguyên nhân chính như sau:

a) Lệch pha dòng điện do bị đứt dây pha

Trường hợp này có thể lý giải là do dây điện 1 hoặc 2 pha của dòng điện bị đứt, do dây điện tiếp xúc không tốt,… Tuy là dây điện của 1 trong các pha kia vẫn sẽ có điện nhưng khi ta mắc nó vào 1 động cơ điện 3 pha chẳng hạn, điện áp 2 pha kia sẽ đột ngột đảo lộn về pha bị đứt và tạo ra 1 điện áp lộn pha ngay tại đó. Lúc này, chúng ta vẫn đo được điện áp ở trên sợi dây bị đứt nhưng sẽ thấp hơn điện áp ở trên 2 dây còn lại.

Hệ quả nếu là động cơ bị lệch pha chính xác do nguyên nhân này thì nếu đứt 1 pha nó sẽ phát ra tiếng kêu ành ạch, quay rất khó khăn hoặc không thể quay mà cứ “gầm gừ” mãi. Nếu đứt 2 dây pha mà động cơ của chúng ta không nối dây trung tính thì động cơ sẽ không có bất kỳ phản ứng nào nữa luôn.

b) Lệch pha do bi quá tải 1 dây pha

Trường hợp này có thể lý giải đơn giản là do 1 dây trong 3 pha đó đang bị dùng quá tải nên điện áp sẽ bị hạ xuống thấp hơn 2 pha còn lại, dẫn đến tình trạng lệch pha. Lúc này động cơ mắc vào vẫn sẽ chuyển động quay nhưng hiệu suất và độ bền của dòng điện sẽ không cao, trường hợp này chúng ta cũng khó phát hiện hơn là trường hợp 1. Do đó, cần chú ý kiểm tra, quan sát để phát hiện kịp thời.

3. Hậu quả khi motor bị lệch pha

Lệch pha = trôi điểm trung tính -> xuất hiện dòng trong dây trung tính, điện áp đặt lên thiết bị sẽ có bên cao bên thấp, không còn là 220V nữa và gây hư hỏng thiết bị. Điện năng lên xuống phập phù, ngoài việc tổn thất về các thiết bị đang có dấu hiệu hỏng hóc, dẫn đến suy giảm tuổi thọ thì những trường hợp thiệt hại ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ cũng như hiệu suất công việc chuyên môn khiến cho người quản lý rất “đau đầu” trong việc tìm kiếm phương án để xử lý.

Tưởng tượng sơ đồ dòng điện trông giống như một cái hình chóp cân. Đỉnh chóp chính là điểm trung tính. Nếu ta nắm đỉnh chóp và kéo lệch pha qua 1 bên, các cạnh sẽ có tình trạng bên dài bên ngắn, tượng trưng cho sự lệch pha của điện áp.

Toàn bộ máy móc, thiết bị của động cơ tiêu thụ điện gần như là đồng thời cùng nhau. Hệ thống aptomat lúc này sẽ cảnh báo thường xuyên ngắt điện do quá tải dẫn đến tình trạng sụt áp đột ngột. Dòng điện giữa các pha lúc này sẽ chênh lệch nhau quá nhiều, khoảng cách từ đường dây đến các phụ tải khá dài khiến cho lượng điện năng bị tiêu hao vô ích sẽ là rất lớn.

Tình trạng lệch pha gây ra hậu quả rất lớn

4. Cách phòng tránh và khắc phục tình trạng motor bị lệch pha 

a) Cân pha điện 3 pha để xử lý motor bị lệch pha 

Theo lý thuyết, dòng điện giữa các pha trong máy phải cân bằng với nhau để đạt được hiệu quả cao nhất. Chính vì thế việc cân chỉnh pha, chia lại các phụ tải sao cho dòng điện ở giữa các pha cân đối với nhau là điều vô cùng cần thiết.

Để làm được việc này, chúng ta cần bật toàn bộ các thiết bị động cơ tiêu thụ điện rồi dùng phương tiện đo đạc để lấy các thông số cần thiết, từ đó có cơ sở để tiến hành việc cân chỉnh. Đo lại dòng điện ở các pha, nếu chênh lệch giữa các pha quá nhiều thì bạn cần điều chỉnh lại phụ tải bên trong các pha cho đều. Độ lệch dòng điện trong giới hạn cho phép là 15%.

Sau khi hoàn thành việc cân chỉnh, các thiết bị điện trong đơn vị lúc này đã vận hành trơn tru, đường dây điện trung tính không còn tình trạng quá nóng như trước. Hệ thống điện khi đó cũng sẽ hạn chế được sự cố chập điện, nhảy aptomat. Có như vậy, lượng điện hao phí ở trên các đường dây, các phụ tải cũng được tiết giảm đáng kể nên bạn có thể tiết kiệm được một số tiền điện mỗi tháng.

b) Dùng ổn áp 3 pha giúp tránh được hiện tượng motor bị lệch pha 

Điện áp hay còn gọi là hiệu điện thế chính là tỉ số chênh lệch giữa những nơi có điện thế cao và nơi có điện thế thấp. Ví dụ ở trong bảng điện nhà bạn có hiệu điện thế là 220V và dưới đất lại có điện thế là 0V, chúng ta đo từ bảng điện xuống đất sẽ có được 220V. Hay ở bảng điện A có hiệu điện thế là 220V, bảng điện B có điện thế là 180V được chúng ta đo từ bảng A đi xuống bảng B sẽ được điện áp tương đương là 40V.

Dòng điện hay còn gọi là cường độ dòng điện chính là sự dịch chuyển có hướng của các hạt mang điện tích. Dòng điện sẽ được sinh ra khi và chỉ khi hội tụ đủ 3 yếu tố:

• Nguồn điện (còn gọi là hiệu điện thế)
• Dây dẫn
• Phụ tải (tức là các vật tiêu thụ điện)

Dòng điện mà chúng ta đo được lúc này bằng ampe kế sẽ có đơn vị là A, trong mạch điện là dòng điện được sinh ra do phụ tải và dòng điện cực đại max của phụ tải cũng không được phép vượt quá dòng điện của nguồn điện .

Việc lắp 1 chiếc ổn áp 3 pha là điều mà các công ty, cơ sở kinh doanh, doanh nghiệp, nhà máy,... nghĩ  tới đầu tiên nhằm mục đích setup cho toàn bộ hệ thống sản xuất. Máy ổn áp có chức năng là làm ổn định điện áp từng pha độc lập giúp nó hoạt động được trơn tru hơn, đồng thời nâng cao được tuổi thọ cho máy móc.

Việc lắp 1 chiếc ổn áp 3 pha là điều đơn giản nhất cho dòng điện ổn định

Khi điện áp được thực hiện cân bằng sẽ hạn chế được tối đa được các hiện tượng lệch pha, ngược lại điện áp pha không cân bằng sẽ làm ảnh hưởng đến việc vận hành thông suốt của các thiết bị điện. Hiện nay, trên thị trường có nhiều dòng ổn áp 3 pha để giúp cân chỉnh dòng điện, các bạn cần xem xét thật kỹ lưỡng các thông số kỹ thuật để chọn lựa cho chính xác nhằm mang lại hiệu quả công việc cao nhất.

5. Biện Pháp An Toàn Khi Xử Lý Lệch Pha

Khi tiến hành kiểm tra và khắc phục lệch pha, cần tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp an toàn sau:

- Sử dụng đầy đủ thiết bị bảo hộ cá nhân (găng tay, giày, mũ bảo hiểm, kính bảo hộ, quần áo chống cháy...)
- Kiểm tra kỹ thiết bị đo đạc, dụng cụ làm việc trước khi sử dụng
- Tắt nguồn điện khu vực làm việc, khóa cầu dao và treo biển cảnh báo
- Đảm bảo có người giám sát xung quanh khi làm việc
- Sơ tán khỏi khu vực nguy hiểm khi có dấu hiệu bất thường

Tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sẽ giúp đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản khi xử lý lệch pha.

6. So Sánh Các Phương Pháp Khắc Phục

Các phương pháp khắc phục lệch pha thường được áp dụng bao gồm:

**Cân bằng pha thủ công:** Người vận hành thay đổi vị trí cầu dao, cắt bớt hoặc bổ sung tải để cân bằng pha. Phương pháp đơn giản, chi phí thấp nhưng hiệu quả không cao.

**Cân bằng pha tự động:** Hệ thống điều khiển tự động cân bằng pha bằng cách chuyển đổi vị trí tải. Chi phí cao hơn nhưng hiệu quả cân bằng tốt hơn.

**Lắp đặt thiết bị bù:** Các thiết bị bù công suất phản kháng, bù dung lượng được lắp đặt để cân bằng pha. Tốn kém nhưng hiệu quả nhất.

Nhìn chung, cân bằng pha tự động và lắp đặt thiết bị bù là hai giải pháp tối ưu, tùy thuộc vào điều kiện kinh phí của doanh nghiệp.

7. Dấu Hiệu Nhận Biết Lệch Pha

Một số dấu hiệu sớm cho thấy hệ thống điện đang xảy ra hiện tượng lệch pha bao gồm:

- Động cơ, máy biến tần hoạt động ồn ào, rung lắc bất thường
- Dây dẫn và thiết bị điện bị nóng lên đột ngột
- Cầu chì, aptomat bị đứt quá thường xuyên
- Đèn chiếu sáng nhấp nháy hoặc mờ dần
- Các thiết bị điện hoạt động không ổn định, giảm công suất

Nhận biết sớm các dấu hiệu này sẽ giúp xử lý kịp thời lệch pha, hạn chế thiệt hại về tài sản và năng suất lao động.

8. Ứng Dụng Công Nghệ Mới

Công nghệ IoT và trí tuệ nhân tạo có thể được ứng dụng hiệu quả trong giám sát và tự động điều chỉnh lệch pha:

- Cảm biến IoT thu thập dữ liệu thời gian thực về tải pha, nhiệt độ dây dẫn, điện áp... giúp phát hiện sớm lệch pha
- Hệ thống AI phân tích dữ liệu, dự báo xu hướng và đề xuất phương án tối ưu để cân bằng pha
- Bộ điều khiển tự động dựa trên AI tự động cân bằng pha bằng cách điều chỉnh vị trí tải một cách linh hoạt

Việc ứng dụng công nghệ 4.0 sẽ nâng cao độ tin cậy và hiệu quả vận hành của hệ thống điện.

9. Tác Động đối với Năng Lượng Tái Tạo

Lệch pha ảnh hưởng lớn đến các hệ thống năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời và điện gió:

- Làm giảm hiệu suất hoạt động của hệ thống pin mặt trời và tuabin gió
- Gây ra hiện tượng quá áp/quá dòng làm hỏng thiết bị điện tử điều khiển
- Ảnh hưởng đến chất lượng điện năng phát vào lưới điện quốc gia

Do đó, việc giám sát và xử lý lệch pha kịp thời là vô cùng cần thiết để đảm bảo hoạt động ổn định và hiệu quả của các nhà máy điện tái tạo.

Kết luận: 

Việc hiểu rõ về hiện tượng lệch pha trong hệ thống điện 3 pha và biết cách khắc phục là vô cùng quan trọng để đảm bảo hiệu suất làm việc và tuổi thọ của các thiết bị điện. Bằng cách bổ sung các thông tin về biện pháp an toàn, so sánh các phương pháp khắc phục, dấu hiệu nhận biết sớm, ứng dụng công nghệ mới, tác động đối với năng lượng tái tạo, pháp luật và tiêu chuẩn, cũng như các câu hỏi thường gặp và công thức tính toán, bài viết sẽ trở nên toàn diện và mang lại giá trị thực sự cho người đọc. Điều này không chỉ giúp họ hiểu sâu hơn về vấn đề mà còn cung cấp các công cụ và kiến thức cần thiết để xử lý hiệu quả, an toàn các vấn đề liên quan đến lệch pha. Nhớ rằng, việc phòng ngừa luôn tốt hơn là khắc phục hậu quả, do đó việc áp dụng các biện pháp phòng tránh và bảo dưỡng định kỳ là chìa khóa để duy trì sự ổn định và an toàn cho hệ thống điện của bạn.

Video đấu điện motor 3 pha

Nội Dung Có Thể Bạn Quan Tâm:

• Tổng Hợp Nguyên Nhân Motor Không Chạy. Các Sự Cố Cháy Hỏng Motor Điện Và Cách Khắc Phục
• Motor Điện Bị Cháy Nguyên Nhân Là Gì? Cách Kiểm Tra Và Sửa Chữa Động Cơ
• Thông Số Kỹ Thuật  Motor Điện, Cách Đọc Tem, Kiểm Tra Hiệu Suất Motor, Tiêu Chuẩn Tiết Kiệm Điện
• Khái Niệm Motor Điện. Các Phương Pháp Đấu Điện Khởi Động Motor 3 Pha
• Động Cơ Điện 3 Pha: Cấu Tạo, Nguyên Lý Hoạt Động Và Ứng Dụng
• Giá Động Cơ Điện 3 Pha Đức Nhật Đài Loan, Các Hãng, Các Công Suất
• Động Cơ Điện: Những Loại Mô Tơ Quan Trọng Nhất Trong Đời Sống, Tính Năng Và Ý Nghĩa Kỹ Thuật.
• Động Cơ Điện 1 Pha: Cấu Tạo, Nguyên Lý Hoạt Động Và Ứng Dụng