Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Đảo Chiều Động Cơ 1 Pha

15 thg 4 2024 22:16

Trong cuộc sống hàng ngày và công việc, chúng ta thường gặp phải những tình huống đòi hỏi sự linh hoạt và khả năng thích ứng cao từ các thiết bị máy móc, đặc biệt là động cơ điện 1 pha. Đã bao giờ bạn tự hỏi làm thế nào để thay đổi hướng quay của một động cơ điện 1 pha, để nó có thể phục vụ tốt hơn cho nhu cầu sử dụng của mình không? Câu trả lời nằm ở việc đảo chiều quay động cơ, một kỹ thuật vô cùng hữu ích nhưng không phải ai cũng biết cách thực hiện.

Với mong muốn mang lại kiến thức thiết thực và dễ hiểu nhất, chúng tôi đã biên soạn bài viết "[Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Đảo Chiều Động Cơ 1 Pha]" như một người bạn đồng hành cùng bạn trên hành trình khám phá và áp dụng kỹ thuật này. Bài viết không chỉ cung cấp cho bạn hướng dẫn kỹ thuật chi tiết về cách đảo chiều quay động cơ một cách an toàn và hiệu quả, mà còn đi sâu vào giới thiệu các công tắc đảo chiều, cách đọc và hiểu sơ đồ mạch động cơ, cũng như cách khắc phục các lỗi thường gặp mà bạn có thể gặp phải trong quá trình thực hiện.

Chúng tôi hiểu rằng, đôi khi, việc tìm hiểu về một lĩnh vực kỹ thuật có thể trở nên khá thách thức, nhưng với bài viết này, mỗi bước, từ lý thuyết đến thực hành, đều được trình bày một cách mạch lạc và dễ hiểu, giúp bạn không chỉ thực hiện thành công mà còn cảm thấy tự tin và hứng thú với kiến thức mình đang học. Hãy cùng chúng tôi bắt đầu hành trình này, và biến khả năng đảo chiều quay động cơ trở thành một kỹ năng mới trong tay bạn, mở ra những khả năng mới cho các dự án và công việc của mình.

Nội dung

1. Khái niệm động cơ 1 pha
2. Nguyên lý đảo chiều động cơ 1 pha
3. Vì sao cần đảo chiều motor 1 pha
4. Cách đấu mạch đảo chiều động cơ 1 pha
5. Công tắc đảo chiều motor 1 pha
6. So Sánh Giữa Động Cơ 1 Pha và Động Cơ 3 Pha
7. Lý Do Kỹ Thuật Cho Việc Đảo Chiều Động Cơ
8. Hướng Dẫn Chi Tiết Hơn Về Cách Đấu Mạch
9. Các Lỗi Thường Gặp và Cách Khắc Phục
10. An Toàn Khi Làm Việc Với Động Cơ Điện
11. Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
Kết Luận

1. Khái niệm động cơ 1 pha

Để biết cách đảo chiều động cơ 1 pha, đầu tiên bạn cần nắm rõ khái niệm cũng như mạch đảo chiều động cơ 1 pha. Động cơ điện 1 pha là loại động cơ mà dây quấn stato chỉ có 1 cuộn dây pha, trong khi đó nguồn cấp cũng là 1 dây pha và 1 dây nguội (được cung cấp thêm tụ điện để làm lệch pha).

Đối với động cơ điện 1 pha, dây quấn stato chỉ có 1 cuộn dây pha

Tuy nhiên, trong trường hợp chỉ có 1 cuộn dây pha thì động cơ sẽ không thể tự mở máy được vì khi đó từ trường 1 pha chính là từ trường đập mạch. Để động cơ 1 pha có thể tự mở máy được, các bạn có thể dùng nhiều phương pháp xử lý khác nhau.

Động cơ điện không đồng bộ (ký hiệu KDB) 1 pha, tức là motor điện 1 pha thường được ứng dụng rất nhiều trong sản xuất và đời sống. Chúng xuất hiện trong nhiều lĩnh vực khác nhau, chẳng hạn như: máy nén khí, tời kéo, máy bơm nước, các dụng cụ cầm tay,…

2. Nguyên lý đảo chiều động cơ 1 pha

Muốn cho motor 2 chiều 1 pha có thể làm việc, stato của động cơ cần được cung cấp dòng điện xoay chiều. Dòng điện chạy qua dây quấn stato sẽ tạo ra từ trường quay, đạt được tốc độ: n=60f/ p (vòng/ phút). Trong đó: f chính là tần số của nguồn điện, còn p chính là số đôi cực của dây quấn stato.

Trong quá trình quay, từ trường này sẽ tiến hành quét qua các thanh dẫn của rôto, từ đó làm xuất hiện ở đó 1 sức điện động cảm ứng. Vì dây quấn rôto có đặc điểm là kín mạch nên sức điện động này sẽ tạo ra 1 dòng điện trong các thanh dẫn của rôto. Các thanh dẫn này có dòng điện lại nằm bên trong từ trường, nên chúng sẽ tương tác với nhau, do đó tạo ra lực điện từ đặt vào trong các thanh dẫn.

Tổng hợp các lực trên đây sẽ tạo ra mô men quay đối với trục rôto, do đó sẽ làm cho rôto chuyển động quay theo chiều của từ trường. Khi motor quay 2 chiều hoạt động, tốc độ của rôto (n) luôn luôn nhỏ hơn tốc độ đo được của từ trường (n1). Kết quả là rôto sẽ quay chậm lại, cho nên nó luôn nhỏ hơn n1. Cũng chính vì thế động cơ còn được gọi tên là động cơ không đồng bộ.

Độ sai lệch giữa tốc độ của rôto và tốc độ từ trường còn được gọi là hệ số trượt, người ta ký hiệu là S. Thông thường, hệ số trượt sẽ nằm trong khoảng từ 2% 10%.

Nguyên lý đảo chiều động cơ 1 pha

3. Vì sao cần đảo chiều motor 1 pha

Động cơ motor điện đang hoạt động ổn định, bỗng một ngày nó lại “giở chứng” xảy ra lỗi chạy ngược chiều nên bạn không thể tiếp tục sử dụng được nữa. Chắc hẳn bạn sẽ phân vân không biết tại sao lại như vậy?

Hiện tượng động cơ quay ngược chiều:

Các động cơ 3 pha thông thường thì các bạn chỉ cần đảo 2 trong 3 pha, khi đó động cơ sẽ quay ngược trở lại. ví dụ: Ban đầu thứ tự pha là A, B, C, động cơ quay thuận – ngược lại, khi đổi thứ tự pha thì: B, A,C hoặc A,C,B, tất nhiên động cơ sẽ quay ngược lại.
Có thể là động cơ vẫn chỉ quay theo 1 chiều nhất định, nhưng do hiệu ứng hoạt nghiệm đem lại từ các đèn huỳnh quang hoặc đèn cao áp thủy ngân của động cơ mà các bạn có cảm tưởng như thế. Nguyên nhân có thể do cánh quạt của chúng nằm trong 1 góc, ở đây chỉ có 1 đèn hoặc vài chiếc đèn cùng pha chiếu sáng. Các động cơ khác sẽ nằm ở vị trí được nhiều đèn khác pha chiếu vào cùng 1 lúc nên sẽ không có hiệu ứng này.
Bên trong quạt, ngay tại điểm trung tính cũng có thể có một cảm biến nhiệt tự cắt theo kiểu lưỡng kim. Có thể cái cảm biến này xảy ra tiếp xúc xấu, nên điện đặt vào chúng sẽ không ổn định. Tuy nhiên, khi khởi động cũng không thể nào trơn tru được. Ban đầu, gió thổi khiến động cơ quay theo chiều này, sau đó bỗng tiếp xúc được, nó sẽ quay theo chiều ngược lại.

Nguyên nhân chủ yếu nào khiến motor điện quay ngược chiều, hay nói cách khác, khiến nó trở thành motor 2 chiều? Bật quạt điện không quay, các bạn lấy tay quay chiều nào thì chúng chạy chiều đó, có thể là do:

Lâu ngày động cơ hư bạc, quạt bị kẹt nên quay rất chậm hoặc chúng không quay,… Cũng có thể là như vậy, nhưng bạn cần để ý xem khi cấp mô men cho nó chạy có còn có tiếng kêu không? Và không thể cấp mô men chiều nào thì lại quay theo chiều ấy được.
Do đứt mạch dây chạy, lúc này quạt không thể quay được, vấn đề ở đây là bên trong các bối dây này đã bị chập với nhau. Khi đó bạn cần kiểm tra hết các điện trở ở các cuộn dây và tiến hành đo tiết diện dây. Sau đó, tính xem dây quấn bao nhiêu vòng và điện trở thực của các cuộn dây đó là bao nhiêu. Và cuối cùng, thực hiện theo cách đảo chiều động cơ 1 pha theo cách dưới đây!

4. Cách đấu mạch đảo chiều động cơ 1 pha

Một trong những phương pháp đảo chiều motor 1 pha cực kỳ đơn giản dành cho đa phần những loại mô tơ điện 1 pha hiện nay, đó là bạn chỉ cần đổi 2 dây cuộn đề lại là đã có thể tiến hành đổi chiều động cơ điện cực kỳ hiệu quả.

Ngoài ra, việc đảo chiều dây điện cũng có thể được thực hiện thông qua việc đấu nối các đầu dây điện lại với nhau. Vậy, thao tác đấu dây điện được tiến hành như thế nào?

Thông thường, một động cơ điện 1 pha sẽ bao gồm có 5 loại dây, trong đó bao gồm có: 1 dây chung (ký hiệu T), 1 dây đề (ký hiệu G), 2 dây thắng (ký hiệu B) và 1 dây chạy (ký hiệu G). Đồng thời, bạn có thể dễ dàng xác định ngay 2 dây nguồn AC sẽ được ký hiệu chung là V1 và V2.

Sơ đồ mạch điện khi đảo chiều motor 1 pha

Để tiến hành đảo chiều quay mô tơ 1 pha, các bạn có thể thực hiện bằng cách đấu nối V1 vào với T. Đồng thời, bạn hãy nối 2 đầu tụ với 2 dây R và G. Sau đó, bạn sử dụng đầu dây V2 để nối với R hoặc dây G. Như vậy là bạn đã hoàn thành thao tác đảo chiều quay động cơ 1 pha. Cụ thể, ta có các bước để làm motor quay 2 chiều như sau:

Bước 1: Đánh dấu, ký hiệu các đầu dây, chẳng hạn như: A, B, C, D.
Bước 2: Dùng Ohm kế (loại đồng hồ đo ôm, có trong VOM) để đo lần lượt từng cặp dây. Sẽ có 2 cặp thông điện được với nhau, trong đó giá trị điện trở cặp nào lớn hơn thì đó chính là cuộn đề, cuộn còn lại chính là cuộn chạy!

Bạn đấu tụ vào giữa vị trí dây chạy và dây đề, để cho 1 dây nguồn cấp vào dây chung, còn dây nguồn còn lại thì cấp vào 1 trong 2 đầu tụ. Khi đó, động cơ sẽ quay theo 2 chiều ngược nhau. Lưu ý là nếu như cuộn đề và cuộn chạy không giống nhau thì chỉ có 1 chiều, lúc này động cơ sẽ nóng hơn.

Chẳng hạn như sau khi đo, chúng ta sẽ có được các giá trị sau:

AB = ∞ lớn => chứng tỏ không thông điện.
CD = ∞ lớn => chứng tỏ không thông điện.
AC = 360 Ω
BD = 280 Ω

Như vậy, cuộn chạy chính là BD, còn cuộn đề sẽ là AC.

Còn đối với loại 3 dây mà bạn đã nối sẵn điểm chung ở bên trong thì cũng tương tự như vậy, cuộn chạy sẽ có trị số Ω nhỏ hơn ở cuộn đề.

5. Công tắc đảo chiều motor 1 pha

Hiện nay, để giúp cho việc đấu nối đảo chiều dòng điện 1 pha được dễ dàng và nhanh gọn, hiệu quả hơn, trên thị trường có bán sẵn 1 sản phẩm có tên là công tắc đảo chiều motor 1 pha. Sản phẩm này được xem là giải phải khắc phục động cơ motor điện quay ngược chiều vô cùng hiệu quả, các bạn có thể mua tại các cửa hàng điện gia dụng hoặc đặt mua trên các trang thương mại điện tử.

Thông số kỹ thuật:

Tên sản phẩm: công tắc đảo chiều motor 1 pha
Góc xoay: 360 độ
Dòng tải định mức của sản phẩm: 6A-10A
Điện áp định mức sản phẩm: 415V
Tiêu chuẩn cho thiết bị có thể chuyển mạch IEC 60947 3
Tiêu chuẩn an toàn điện IEC 60204-1
Tuổi thọ cơ: 2.000.000 lần chuyển mạch
Tuổi thọ điện: 100.000 lần chuyển mạch (đo được ở dòng
định mức)
Kích thước: 48 x 48 mm

Sản phẩm công tắc đảo chiều motor 1 pha

Cách khắc phục động cơ motor điện quay ngược chiều với công tắc đảo chiều như sau:

Đổi 2 đầu dây đấu ở 2 cái chổi than cho nhau, nó sẽ quay ngược lại ngay
Đảo chiều quay của động cơ điện 1 pha, tức là motor điện ngược chiều:

Đầu tiên, chúng ta cần xác định được: Động cơ 1 chiều gồm có 5 dây, trong đó: 1 dây chung (T), 1 dây đề (G), 1 dây chạy (R), và 2 dây thẳng (B).

Nếu không nắm rõ dây nào tên gì và có chức năng gì thì các bạn có sử dụng cách sau: Thông thường, chỉ có 2 dây điện lưới xoay chiều có màu đỏ, còn với 3 dây còn lại thì các bạn cứ nối thử 2 dây 1 với nhau mà không sợ cháy. Nếu động cơ chạy nhanh hơn thì đó chính là 2 dây pha và dây chung. Còn nếu chúng chạy chậm thì đó chính là dây đề và dây chung.

Video đấu điện đảo chiều quay motor giảm tốc 30w-450w, 220v

6. So Sánh Giữa Động Cơ 1 Pha và Động Cơ 3 Pha

Động cơ 1 pha và 3 pha có những điểm khác biệt cơ bản về cách thức cấp nguồn điện và hiệu suất hoạt động.

Động cơ 3 pha sử dụng 3 dòng điện xoay chiều có góc pha lệch nhau 120 độ, cho phép tạo mômen quay liên tục, ổn định. Nhờ đó, động cơ 3 pha có thể vận hành trơn tru, êm ái với hiệu suất cao hơn so với động cơ 1 pha. Động cơ 3 pha cũng có khả năng xử lý tải nặng tốt hơn.

Tuy nhiên, động cơ 1 pha lại phổ biến hơn trong các ứng dụng gia dụng và thương mại nhỏ lẻ nhờ chi phí thấp, cấu tạo đơn giản và dễ tiếp cận nguồn điện 1 pha.

7. Lý Do Kỹ Thuật Cho Việc Đảo Chiều Động Cơ

Ngoài mục đích khắc phục sự cố, đảo chiều động cơ 1 pha còn mang lại sự linh hoạt trong ứng dụng. Chẳng hạn như để đổi hướng quay của máy bơm, quạt gió hay băng tải mà không cần can thiệp cơ khí.

Điều này giúp thiết bị có thể thay đổi chiều quay nhanh chóng theo nhu cầu sử dụng mà không ảnh hưởng đến tuổi thọ.

8. Hướng Dẫn Chi Tiết Hơn Về Cách Đấu Mạch

Để đảo chiều động cơ 1 pha, cần xác định rõ dây đề và dây chạy. Sau đó dùng 1 tụ điện để đảo pha điện áp nguồn.

Cụ thể, cần thực hiện các bước sau:

- Tắt nguồn điện cấp cho động cơ

- Xác định dây đề và dây chạy bằng cách đo điện trở

- Ngắt một trong hai dây và nối tụ điện vào hai đầu dây bị ngắt

- Đảo vị trí hai dây còn lại tại nguồn điện

- Bật nguồn điện và kiểm tra chiều quay của động cơ

Xem hình minh họa để thực hiện đúng quy trình trên.

9. Các Lỗi Thường Gặp và Cách Khắc Phục

Một số lỗi thường gặp khi đảo chiều động cơ bao gồm:

- Động cơ quay chậm, yếu: do tụ điện bị hỏng hoặc sai dung lượng

- Động cơ không quay: do mạch điện mở, đấu dây sai

- Động cơ nóng, phát ra tiếng ồn: do quá tải

Để khắc phục các lỗi trên, cần kiểm tra kỹ đường dây, đo điện trở tụ điện và động cơ. Thay thế linh kiện hỏng nếu cần.

10. An Toàn Khi Làm Việc Với Động Cơ Điện

Khi làm việc với động cơ điện, luôn tuân thủ các quy định an toàn:

- Ngắt toàn bộ nguồn điện trước khi tiến hành sửa chữa, bảo dưỡng

- Sử dụng đồ bảo hộ cá nhân như găng tay, giày cao su

- Không để dây điện tiếp xúc trực tiếp với da

- Kiểm tra kỹ đường dây, vỏ bọc động cơ trước khi vận hành

Tuân thủ các nguyên tắc trên để đảm bảo an toàn cho bản thân và thiết bị.

11. Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)

Cuối cùng, một mục FAQ với các câu hỏi và trả lời thường gặp sẽ giúp độc giả giải đáp nhanh chóng các thắc mắc phổ biến. Câu hỏi có thể bao gồm:

Câu hỏi: Động cơ 1 pha có thể đảo chiều không?
Trả lời: Có, bằng cách sử dụng các phương pháp đấu nối và thiết bị hỗ trợ như công tắc đảo chiều, bạn có thể đảo chiều quay của động cơ 1 pha.
Câu hỏi: Khi nào cần đảo chiều động cơ 1 pha?
Trả lời: Cần đảo chiều khi bạn muốn thay đổi hướng quay của động cơ để phù hợp với yêu cầu của ứng dụng cụ thể, chẳng hạn như đảo chiều quay của quạt hoặc băng tải.
Câu hỏi: Đảo chiều động cơ 1 pha có ảnh hưởng đến tuổi thọ của động cơ không?
Trả lời: Nếu việc đảo chiều được thực hiện đúng cách và không quá thường xuyên, thì nó không đáng kể ảnh hưởng đến tuổi thọ của động cơ. Tuy nhiên, việc này phải được thực hiện một cách cẩn thận để tránh gây hại cho động cơ.

Kết Luận

Qua bài viết mở rộng và chi tiết về động cơ điện 1 pha cùng khả năng đảo chiều của nó, hy vọng rằng độc giả đã có cái nhìn sâu sắc và toàn diện về cách thức hoạt động, lý do tại sao cần đảo chiều động cơ, cũng như các bước thực hiện cụ thể. Động cơ điện 1 pha không chỉ đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống hàng ngày mà còn trong nhiều lĩnh vực công nghiệp, từ sản xuất đến bảo trì và sửa chữa.

Với sự hiểu biết về nguyên lý hoạt động, cách đấu mạch, và biết cách khắc phục các lỗi thường gặp, người dùng có thể tận dụng tối đa hiệu quả của động cơ điện 1 pha trong nhiều ứng dụng khác nhau. Ngoài ra, việc áp dụng các biện pháp an toàn trong quá trình làm việc với động cơ điện là điều cần thiết để đảm bảo an toàn cho bản thân và thiết bị.

Bài viết cũng nhấn mạnh sự quan trọng của việc chọn lựa và sử dụng các thiết bị phù hợp như công tắc đảo chiều, giúp việc đảo chiều trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn. Cuối cùng, thông qua phần câu hỏi thường gặp, chúng tôi hy vọng đã giải đáp được những thắc mắc cơ bản nhất mà độc giả có thể gặp phải khi tìm hiểu về động cơ điện 1 pha và cách đảo chiều.

Nhớ rằng, kiến thức và kỹ năng trong việc vận hành, bảo dưỡng động cơ điện là cần thiết, nhưng việc tiếp tục học hỏi và cập nhật thông tin mới là chìa khóa để đạt được hiệu suất làm việc tốt nhất. Mong rằng, bài viết này đã cung cấp cho bạn đủ thông tin bổ ích và là nguồn cảm hứng để bạn khám phá thêm về thế giới kỳ diệu của động cơ điện.

Nội Dung Có Thể Bạn Quan Tâm: