Hướng Dẫn Các Bước Tháo Lắp Hộp Giảm Tốc

Bạn có bao giờ thắc mắc về "trái tim" vận hành các máy móc xung quanh mình? Đối với nhiều thiết bị công nghiệp, hộp giảm tốc đóng vai trò then chốt, điều chỉnh tốc độ động cơ phù hợp, đảm bảo hoạt động trơn tru. Tuy nhiên, giống như mọi bộ phận khác, hộp giảm tốc cũng cần được bảo trì định kỳ.

Bài viết này chính là hướng dẫn chi tiết dành cho bạn, giúp bạn tự tin tháo lắp hộp giảm tốc một cách cẩn thận và an toàn. Dù bạn là người đam mê DIY hay chuyên gia kỹ thuật, những thông tin này đều hữu ích để bạn chăm sóc tốt cho các thiết bị của mình. Hãy cùng bắt đầu hành trình khám phá thế giới bên trong "trái tim" quyền lực này nhé!

1. Khái niệm hộp giảm tốc

Sản xuất theo xu hướng hiện đại cùng với sự xuất hiện của rất nhiều thiết bị máy móc thủy lực, cơ khí, động cơ điện, tự động hóa,... đã mang lại những tín hiệu tích cực như: Sản lượng và năng suất cao, tiết kiệm được thời gian, giảm chi phí nhân công, an toàn,…  rất cần thiết trong các hệ thống máy móc cơ giới, các dây chuyền sản xuất có sử dụng hộp giảm tốc trong động cơ điện. 

Cấu tạo đơn giản của động cơ giảm tốc

Thông thường, chúng ta đều thấy có sự xuất hiện của một thiết bị có dạng hộp. Đó chính là hộp số giảm tốc.Vậy hộp giảm tốc là gì? Đây chính là một cơ cấu truyền động cơ được hoạt động với các khớp trực tiếp, chúng có tỷ số truyền động không thay đổi. 

Tỷ số truyền động càng cao có nghĩa là mức độ công việc thực hiện cũng sẽ rất nặng nhọc. Do đó, hộp số giảm tốc chính là 1 sự lựa chọn ưu tiên hàng đầu của nhiều người khi mà nhu cầu vừa kết nối trung gian và vừa có thể điều chỉnh tốc độ giữa động cơ điện đối với các thiết bị khác trong dây chuyền sản xuất cũng như chế biến.

Chức năng của hộp giảm tốc là điều chỉnh tốc độ của motor điện sao cho phù hợp với yêu cầu làm việc cụ thể của từng giai đoạn theo ý muốn của người vận hành. Ngoài việc đảm bảo làm giảm được tốc độ thì nó còn giúp động cơ tăng tải trọng.

2. Hiện nay hộp giảm tốc có những loại nào?

Phân loại dựa vào cấp độ giảm tốc gồm có:

• Hộp giảm tốc 1 cấp: Loại hộp giảm tốc có số lần thay đổi tỷ số truyền động của động cơ là 1 lần. Tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng của khách hàng, người ta sẽ chọn hộp giảm tốc 1 cấp dạng bánh răng trụ hoặc bánh răng nghiêng.
• Hộp giảm tốc 2 cấp: Đây là thiết bị giảm tốc có đến 2 lần thay đổi tỷ số truyền động. Trong nhiều lĩnh vực sản xuất thì loại hộp số giảm tốc 2 cấp được ứng dụng rất đa dạng, từ các ngành cẩu trục, thiết bị nâng hạ hàng hóa cho đến các ngành cơ khí, dệt may hay khai khoáng.
• Hộp giảm tốc 3 cấp: Tương tự như trên, đây là loại hộp giảm tốc có số lần thay đổi tỷ số truyền động của động cơ là 3 lần. Nó thường được sử dụng trong các cẩu trục, dây tời, băng tải, máy cẩu để nâng hạ, các loại xe cẩu cơ giới.

Phân loại dựa theo cấu tạo:

• Hộp giảm tốc dạng bánh răng hành tinh: Đây là thiết bị được thiết kế, thực hiện cải tiến dạng truyền động bánh răng. Các bánh răng của chúng được bố trí lắp đặt sao cho thật sự ăn khớp với nhau. Điểm nổi bật của loại hộp giảm tốc kiểu bánh răng hành tinh chính là kích thước nhỏ gọn và tỷ số truyền động của động cơ lớn nên chúng thường được lắp đặt tại những vị trí động cơ có không gian chật hẹp nhưng lại cần có công suất lớn.
• Hộp giảm tốc dạng bánh răng côn: Điểm nổi bật của thiết bị giảm tốc này đó là: Rất dễ sử dụng, thuận tiện trong việc bảo trì và sửa chữa, đồng thời hiệu suất làm việc của động cơ cao và đặc biệt là giúp giải nhiệt tốt. Tuy nhiên, hiện nay loại hộp giảm tốc kiểu bánh răng côn 1 cấp và giảm tốc côn trụ 2 cấp lại có kích thước rất lớn, cồng kềnh, vướng víu nên chiếm diện tích lớn.
• Hộp giảm tốc trục vít: Cấu tạo của loại hộp giảm tốc này còn được gọi là giảm tốc guồng xoắn hoặc giảm tốc 1 bánh răng. Bộ phận trục vít được làm bằng thép không rỉ, còn bánh răng thường được làm bằng đồng thau. Ngoài ra, thiết bị này còn có thêm 2 cái trục vào, 2 cái trục ra và 4 vòng bi bạc đạn. Hộp giảm tốc bánh răng trục vít trên thực tế có nhiều size để cho khách hàng chọn lựa, từ size 50 250. 
• Hộp số giảm tốc dạng bánh răng trục thẳng: Là thiết bị tiêu chuẩn, được dùng trong công nghiệp. Thiết kế của nó bao gồm có các cặp bánh răng được thiết kế ăn khớp với nhau, trục đầu vào thường trùng với trục đầu ra. Nó được ứng dụng nhiều trong các loại máy móc, dây chuyền khuấy trộn hóa chất với ổ trục đầu ra được kéo dài thêm để có thể tương thích với tải trọng của khuấy.
• Hộp giảm tốc đồng trục: Đây là hộp giảm tốc có 2 trục song song với các bánh răng trụ được thiết kế nằm nghiêng và ăn khớp vào với nhau. Một số loại hộp giảm tốc đồng trục đang phổ biến là hộp giảm tốc đồng trục 2 cấp với động cơ có 2 lần được thay đổi tỷ số truyền động. Loại hộp giảm tốc này có kết cấu vỏ được thiết kế một cách gọn nhẹ hơn, bởi lẽ nó đã được loại bỏ những chi tiết phức tạp.
• Hộp giảm tốc dạng cyclo: Đây là loại hộp giảm tốc độc đáo với thiết kế bao gồm có các con lăn và các dĩa, chúng hoạt động theo dạng trượt. Người ta lựa chọn loại thiết bị này để giảm tốc cho động cơ vì chúng có cấu tạo đơn giản, nhỏ gọn nhưng tỷ số truyền động lại rất lớn.Tuy nhiên, thiết bị này lại có nhược điểm là hiệu suất không cao, tiêu hao nhiều năng lượng, chức năng tản nhiệt yếu nên có phần hạn chế người sử dụng.

Video mô phỏng hộp giảm tốc 

3. Mục đích tháo lắp hộp giảm tốc

Các máy móc, cơ cấu hiện nay thường lắp đặt hộp giảm tốc, đó chính là cửa cuốn, máy khuấy bột, các loại băng tải vận tải đất đá, kể cả động cơ xe máy, động cơ xe cơ giới, đồng hồ hay hệ thống lò hơi,… Các loại hộp số giảm tốc loại nhỏ và loại lớn thường được ứng dụng đa dạng trong các ngành công nghiệp như: băng chuyền để sản xuất xi măng, dây chuyền sản xuất thức ăn gia súc, hệ thống chế biến gỗ, máy in ấn bao bì,… 

Đặc biệt với các loại máy ép, máy nghiền, máy khuấy trộn hóa chất hay xi mạ, cán thép nhằm phục vụ cho các ngành sản xuất như sắt, thép, luyện kim, cơ khí chế tạo,... thì hộp số giảm tốc chính là thành phần không thể thiếu. Các băng tải, băng chuyền, cần cẩu dùng trong việc vận chuyển hàng hóa, khai thác khoáng sản hiện nay cũng cần phải có 1 chiếc hộp giảm tốc. Có thể nói, đây là một thiết bị có sức hút và tầm ảnh hưởng vô cùng rộng rãi.

Để lắp ráp, sử dụng hộp giảm tốc cũng như khai thác tốt nhất tính năng của thiết bị này thì các bạn cần phải tìm hiểu kỹ những từ ngữ có liên quan, chẳng hạn như trục nối với motor, trục nhỏ hoặc trục tốc độ nhanh, trục ra hay trục tốc độ chậm, trục lớn, tỷ số truyền,...

Lưu ý, khách hàng khi đã tiến hành tìm hiểu, lựa chọn và lắp ráp hộp giảm tốc thì cần phải tính toán được tốc độ của đầu ra cũng như tỷ số truyền. Đây chính là 2 thông số quan trọng nhất để giúp cho thiết bị có độ chính xác cao nhất khi tháo lắp và đảm bảo có hiệu quả tốt.

Lựa chọn và lắp ráp hộp giảm tốc trên động cơ ô tô

4. Trình tự tháo lắp hộp giảm tốc

Cố định phần ổ: Kết cấu của các loại ổ lăn trong hộp giảm tốc thường được lắp ở bên trên trục hoặc phần trên vỏ hộp. Quy trình lắp ráp cần phải đảm bảo: tác động của lực đều lên vòng trong của toàn bộ quá trình lắp ráp để giúp hộp số không bị méo mó. Cần sử dụng 1 lớp dầu bôi trơn mỏng lên trên trục hoặc vỏ hộp trước khi tiến hành lắp ráp hộp giảm tốc, đặc biệt lưu ý là không được làm biến dạng các đường lăn.

Lắp bánh lên trục: 

• Bao gồm có các bánh răng, bánh đai hoặc đôi khi còn nhiều loại khác, tùy theo kết cấu của hộp số. Tiến hành lắp ráp phần bánh lên trục bằng phương pháp mối ghép then không nhằm giúp cho mô men xoắn tiếp xúc trực tiếp từ trục tới bánh răng. Đây cũng chính là phương pháp được áp dụng cho đến hiện nay và dùng cho mọi thiết bị. Để hạn chế phần nào tình trạng không ăn khớp, khi lắp hộp số bạn cần cạo dũa kích thước của then theo kích thước rãnh là được.
• Lắp bánh răng cũng như bánh đai, khớp nối thì cần dùng phương pháp ép trực tiếp hoặc là nung nóng. Bánh răng, bánh đai và khớp nối cũng cần được lắp đúng tại vị trí đã định. Nếu chiều dài của phần may-ơ lớn hơn nhiều so với đường kính của trục tại chỗ lắp thì các bạn cần có biện pháp đơn giản để có thể khống chế sự dịch chuyển của chúng tùy theo phương dọc trục.

Lắp bánh răng cần dùng phương pháp ép trực tiếp hoặc là nung nóng

Điều chỉnh bánh răng cùng với các khe hở:

• Thực tế cho thấy, trong quá trình lắp ráp có thể dẫn tới sai số, cho nên các bạn cần điều chỉnh lại sao cho thiết bị được cân đối và chính xác. Đối với các khe hở trong ổ lăn sẽ khiến cho máy hoạt động bị lung lay, khi đó trục cũng bị đảo, dao động, rung lắc hoặc gây ra tiếng ồn.
• Khe hở của hộp giảm tốc sẽ ảnh hưởng đến sự phân bố tải trọng của động cơ trên các con lăn cũng như độ bền bỉ của ổ lăn, cho nên chúng ta phải tiến hành điều chỉnh khe hở một cách hợp lý để có thể giảm được tiếng ồn, giảm sự dao động, tăng thêm độ cứng của gối trục. Ngoài ra, bạn cũng cần phải điều chỉnh lại các tấm đệm, chỉnh lại nắp hoặc vỏ hộp ở trên ổ sao cho phù hợp.

Hướng dẫn lắp ráp hộp giảm tốc trên SolidWokrs

5. Các loại hộp giảm tốc thông dụng:

1. Hộp giảm tốc bánh răng:

   • Cấu tạo: Sử dụng các bánh răng ăn khớp với nhau để truyền động và giảm tốc.
   • Ưu điểm: Đơn giản, hiệu quả cao, chịu được tải trọng lớn.
   • Nhược điểm: Có thể ồn ào, kích thước cồng kềnh.
   • Ứng dụng: Máy móc công nghiệp, băng chuyền, máy khuấy trộn.

2. Hộp giảm tốc trục vít:

   • Cấu tạo: Sử dụng trục vít ăn khớp với bánh răng (nhà khoang) để truyền động và giảm tốc.
   • Ưu điểm: Êm ái, kích thước nhỏ gọn, tỷ số truyền động lớn.
   • Nhược điểm: Hiệu suất thấp, không chịu được tải trọng lớn.
   • Ứng dụng: Máy móc chế biến thực phẩm, máy dệt may, máy in.

3. Hộp giảm tốc worm gear (hộp giảm tốc bánh răng ăn khớp vít):

   • Cấu tạo: Sử dụng bánh răng trụ ăn khớp với trục vít (nhà khoang) để truyền động và giảm tốc.
   • Ưu điểm: Êm ái, tự hãm (ngừng quay khi ngắt nguồn), tỷ số truyền động lớn.
   • Nhược điểm: Hiệu suất thấp, không chịu được tải trọng lớn, đòi hỏi bôi trơn tốt.
   • Ứng dụng: Băng tải nghiêng, thang máy, cửa cuốn tự động.

4. Hộp giảm tốc hành tinh:

   • Cấu tạo: Bánh răng hành tinh quay quanh trục mặt trời, ăn khớp với bánh răng vành của vỏ hộp.
   • Ưu điểm: Kích thước nhỏ gọn, tỷ số truyền động lớn, chịu được tải trọng xung.
   • Nhược điểm: Phức tạp, đắt tiền.
   • Ứng dụng: Robot, máy công cụ CNC, máy khoan.

6. Mẹo chọn hộp giảm tốc phù hợp

 6.1 Xác định tốc độ đầu vào và tốc độ mong muốn đầu ra

Để chọn đúng hộp giảm tốc, bước đầu tiên là xác định tốc độ đầu vào từ động cơ hoặc thiết bị truyền động và tốc độ mong muốn ở đầu ra.

Cần xem xét kỹ các thông số kỹ thuật của động cơ, bao gồm công suất, tốc độ quay, mô men xoắn,... Từ đó, tính toán được tốc độ đầu vào cho hộp giảm tốc.

Tốc độ mong muốn đầu ra phụ thuộc vào ứng dụng cụ thể của hệ thống truyền động. Ví dụ, nếu muốn chạy băng tải với tốc độ nhất định thì cần xác định tốc độ đầu ra của hộp giảm tốc cho phù hợp.

6.2 Tính toán mô men xoắn cần thiết

Dựa trên tốc độ đầu vào và đầu ra đã xác định ở trên, cần tính toán mô men xoắn cần thiết mà hộp giảm tốc phải truyền tải.

Công thức tính mô men xoắn:

T = 9550 x P / n

Trong đó:

- T: Mô men xoắn (N.m)
- P: Công suất động cơ (kW)
- n: Tốc độ đầu ra (vòng/phút)

Kết quả tính toán mô men xoắn sẽ là cơ sở để lựa chọn hộp giảm tốc phù hợp.

6.4 Chọn loại hộp giảm tốc phù hợp

Có nhiều loại hộp giảm tốc khác nhau, phù hợp với các ứng dụng và điều kiện hoạt động khác nhau. Một số tiêu chí cần xem xét:

- Tải trọng và mô men xoắn: cần chọn hộp giảm tốc có khả năng chịu tải và truyền mô men đáp ứng yêu cầu tính toán ở trên.

- Điều kiện môi trường (nhiệt độ, độ ẩm, bụi bẩn...): cần chọn vật liệu và kiểu chế tạo phù hợp.

- Yêu cầu về độ ồn: một số loại hộp giảm tốc đặc biệt thiết kế để giảm thiểu tiếng ồn.

Ngoài ra, tùy theo ứng dụng mà có thể cần đến các tính năng đặc biệt như khả năng chống nổ, khả năng làm việc trong thời gian dài mà không cần bảo trì,...

6.5 Kiểm tra kích thước và kiểu lắp đặt

Trước khi đặt hàng, cần kiểm tra kỹ lưỡng kích thước và các chi tiết liên quan của hộp giảm tốc để đảm bảo có thể lắp đặt vừa vặn vào hệ thống.

Cũng cần xem xét không gian lắp đặt, vị trí bố trí, cách thức lắp ghép với các bộ phận khác. Một số loại hộp giảm tốc có thể yêu cầu bulông, ốc vít đặc biệt hoặc kết cấu giá đỡ.

Nếu thiếu sót kích thước hay sai sót kỹ thuật, có thể dẫn tới lãng phí thời gian, công sức và chi phí.

6.6 Tham khảo ý kiến chuyên gia

Để đảm bảo chọn đúng sản phẩm, nên tham khảo ý kiến tư vấn của các nhà sản xuất, nhà cung cấp hộp giảm tốc uy tín, có kinh nghiệm.

Họ có thể đưa ra lời khuyên, gợi ý sản phẩm phù hợp dựa trên bối cảnh ứng dụng cụ thể của khách hàng. Điều này giúp tránh sai sót và tiết kiệm thời gian, công sức tìm hiểu.

Như vậy, để chọn được hộp giảm tốc đúng và phù hợp, cần thực hiện đầy đủ các bước trên đây. Hy vọng bài viết đã cung cấp thông tin hữu ích cho bạn đọc.

7. Hướng dẫn tháo lắp hộp giảm tốc

Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ và vật liệu:

• Bộ cờ lê
• Búa cao su
• Keo chặn ren
• Giẻ lau sạch
• Dầu bôi trơn

Bước 2: Ngắt nguồn điện và xả dầu bôi trơn.

Bước 3: Tháo rời các bộ phận theo thứ tự ngược lại với quá trình lắp đặt 

Lưu ý:

• Chụp hình lại các bước tháo lắp để dễ dàng lắp lại.
• Đánh dấu các bộ phận để lắp đúng vị trí cũ.
• Sử dụng dụng cụ chuyên dụng để tránh làm hỏng hộp giảm tốc.

Bước 4: Kiểm tra tình trạng các bộ phận, thay thế nếu cần thiết.

Bước 5: Làm sạch các bộ phận bằng dung dịch tẩy rửa chuyên dụng.

Bước 6: Bôi trơn các bộ phận theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

Bước 7: Lắp lại các bộ phận theo thứ tự, lưu ý siết chặt bu lông đúng mo-men quy định.

Bước 8: Đổ dầu bôi trơn mới theo đúng loại và dung tích quy định.

Bước 9: Kiểm tra hoạt động của hộp giảm tốc, đảm bảo không có tiếng ồn bất thường hoặc rò rỉ dầu.

10. Bảo dưỡng hộp giảm tốc

10.1 Làm sạch bên ngoài

Việc làm sạch bề mặt bên ngoài của hộp giảm tốc định kỳ là rất quan trọng. Bụi bẩn, dầu mỡ có thể làm giảm hiệu suất hoạt động và gây hư hỏng các chi tiết.

Cần sử dụng các dung dịch tẩy rửa chuyên dụng cho công nghiệp, không gây ăn mòn kim loại. Sau khi làm sạch, nên phun thêm chất bảo vệ như sáp hoặc dầu mỏ để tránh rỉ sét.

Nếu hộp giảm tốc hoạt động trong môi trường có nhiều bụi, nên làm sạch thường xuyên hơn. Có thể lắp thêm tấm che chắn để giảm bớt lượng bụi bẩn xâm nhập.

10.2 Kiểm tra độ ồn và rung

Trong quá trình hoạt động, nếu hộp giảm tốc phát ra tiếng ồn hay rung lắc bất thường, cần kiểm tra kỹ để xác định nguyên nhân.

Có thể do một số chi tiết bên trong bị hỏng, hoặc lắp đặt không chuẩn. Cần kiểm tra từng chi tiết và điều chỉnh cho đúng vị trí. Nếu vẫn tiếp tục ồn ào hay rung lắc, cần thay thế linh kiện hư hỏng.

10.3 Kiểm tra và điều chỉnh khe hở bánh răng

Khe hở giữa các bánh răng trong hộp giảm tốc cần được giữ chính xác. Nếu quá chặt hay quá lỏng đều làm giảm tuổi thọ và hiệu suất.

Cần sử dụng thước cặp chuyên dụng để đo đạc và điều chỉnh khe hở cho phù hợp. Một số loại hộp giảm tốc có cơ cấu tự động điều chỉnh khe hở, nhưng vẫn cần kiểm tra định kỳ.

10.4 Thay thế linh kiện hư hỏng

Trong quá trình sử dụng, một số chi tiết như bạc đạn, bánh răng, vòng bi,... có thể bị mòn hoặc hỏng hóc. Khi phát hiện các linh kiện này không còn đảm bảo chất lượng, cần thay thế kịp thời.

Việc bảo dưỡng và thay thế linh kiện đúng cách sẽ giúp kéo dài tuổi thọ và đảm bảo hoạt động ổn định của hộp giảm tốc.

Kết luận:

Chăm chút cho "trái tim" của máy móc không hề khó, phải không nào? Bài viết này đã hướng dẫn bạn các bước tháo lắp hộp giảm tốc cơ bản. Dù bạn là chuyên gia dày dạn kinh nghiệm hay chỉ là người đam mê tìm tòi, hy vọng những thông tin này sẽ giúp ích cho bạn trong việc giữ cho các thiết bị hoạt động bền bỉ và hiệu quả. Chúc bạn thành công!

Nội Dung Có Thể Bạn Quan Tâm:

• Hộp Giảm Tốc Băng Tải: Cấu Tạo, Ứng Dụng, Thông Số Kỹ Thuật Và Cách Lựa chọn
• Hướng Dẫn Các Bước Tháo Lắp Hộp Giảm Tốc
• Mã Hs Của Hộp Số Giảm Tốc Là Gì? Quy Trình Dán Nhãn Nhập Khẩu Hộp Số Nhập Khẩu
• Hộp Giảm Tốc Trục Vít Bánh Vít 1 Cấp: Khái Niệm, Cấu Tạo Và Nguyên Lý Hoạt Động
• Bộ Điều Chỉnh Tốc Độ Motor: Cấu Tạo, Ứng Dụng, Thông Số Kỹ Thuật Và Cách Lựa chọn
• Hướng Dẫn Quy Trình Bảo Dưỡng Định Kỳ Hộp Giảm Tốc - Motor Giảm Tốc - Động Cơ Giảm Tốc
• Giá Motor Giảm Tốc 3 Pha - Giá Động Cơ Giảm Tốc 3 Pha
• Tìm Hiểu Về Động Cơ Băng Tải Và Hướng Dẫn Lựa Chọn Theo Công Suất Phù Hợp